Er is een nieuwe Europese richtlijn die klokkenluiders beter beschermt sinds 2019. De Nederlandse wetgeving is aangepast om aan deze nieuwe richtlijn te voldoen. De Nederlandse Wet Huis voor klokkenluiders is de ‘Wet bescherming klokkenluiders’ geworden. Vanaf 17 december 2023 is de wetgeving van toepassing op werkgevers vanaf 50 medewerkers. Opvallend is dat de meldingsprocedure is veranderd en dat iedereen die een relatie heeft met een organisatie een misstand kan melden. Denk naast (ex)medewerkers ook aan vrijwilligers, aandeelhouders of sollicitanten. Verder is opvallend dat de bewijslast van een misstand bij de organisatie komt te liggen. De OR heeft conform artikel 27 1 m WOR instemmingsrecht en zal bij het in lijn brengen van de interne regeling dus om instemming gevraagd moeten worden.
De belangrijkste wijzigingen op een rij:
- Melders krijgen de mogelijkheid om rechtstreeks extern te melden. Het was zo dat er eerst intern gemeld moest worden. Een hele belangrijke wijziging dus.
- De eisen van een interne meldprocedure moeten worden aangescherpt. De melder moet bijvoorbeeld binnen 7 dagen een reactie krijgen en binnen drie maanden een beoordeling van de melding. Verder moeten werkgevers meldingen registreren in een register.
- Melders kunnen ook via een tussenpersoon een interne melding doen. Er kan doormiddel van de vertrouwenspersoon ook vertrouwelijk extern worden gemeld.
- De regeling is nu gericht op meldingen over vermoedens van maatschappelijke misstanden en melders worden daarin beschermd. Daarbij komen nu ook meldingen van (een gevaar voor) inbreuken op het Unierecht (recht van de Europese Unie). Dit is dus een stevige uitbreiding.
- Bij de beoordeling van een melding moet de betreffende organisatie aantonen dat de melding niets te maken heeft met de gang van zaken in de organisatie en niet andersom.
- In het algemeen worden meldingen bij het Huis voor de Klokkenluiders onderzocht. Vanaf heden kunnen ook andere organisaties onderzoek doen na een melding zoals; de Nederlands Bank, Autoriteit persoonsgegevens, Autoriteit Consument en Markt of Inspectie gezondheidszorg en jeugd.
De ondernemingsraad heeft instemmingsrecht bij het wijzigen van de Klokkenluidersregeling (27 1 m WOR). In artikel 2, eerste lid, van de Wet bescherming klokkenluiders staat precies vermeld waaraan de interne meldprocedure moet voldoen. De OR heeft conform artikel 28 WOR ook de taak om te waken voor goede arbeidsomstandigheden en kan op basis van overlegrecht en of initiatiefrecht (artikel 23 en 23.3 WOR) de regeling bespreken tijdens de overlegvergadering om samen met de bestuurder te komen tot een regeling die voldoet aan de nieuwe wetgeving.
Een werkgever, die geen verplichting heeft tot het instellen van een OR, heeft de meerderheid van de werknemers nodig bij het vaststellen van de interne meldprocedure (geldt niet als deze in de collectieve arbeidsovereenkomst is geregeld).
Bron: Overheid.nl